zoeken
  • Home
  • Blog
  • Ultrabewerkte voeding, meer dan enkel junk food

Ultrabewerkte voeding, meer dan enkel junk food

Ultrabewerkte voeding, meer dan enkel junk food

 

INTRO

De Vina Mundi missie is "Helping people enjoy wine". Genieten van wijn, niet enkel genieten van het product wijn op zichzelf, maar van de ganse wijn-belevenis:

ECHTER, heerlijke maar óók gezonde en lijnvriendelijke voeding kopen wordt steeds minder vanzelfsprekend. Wetenschappers wijzen dan ook reeds jaren op het gigantisch probleem met ultrabewerkte voeding (dat jaar na jaar enkel verergert). 

 

HET "GIGANTISCH" PROBLEEM

Rond 1965 werd vooral door Coca-Cola, Pepsico, Kraft, Unilever, General Mills, Nestlé, Mars, Kellogg, Proctor & Gamble en Johnson & Johnson de leiding genomen in "een experiment" (met grote delen van de wereldbevolking als onwetende deelnemer) om hun hypothese dat "bewerkt voedsel beter is dan echt voedsel" uit te testen. Een allicht bijkomend objectief was om zo hun omzet én winstgevendheid fenomenaal op te drijven. 

Meer dan 50 jaar later heeft dit "experiment" ons opgezadeld met het gigantisch probleem "ultrabewerkte voeding"

  • Ultrabewerkte voeding (in het Engels Ultra-Processed Food of UPF)
    • Wordt gemaakt op basis van ingrediënten die
      • Meerdere fysieke en chemische extractieprocessen hebben doorgemaakt
      • Waar vervolgens smaakstoffen, kleurstoffen, zoetstoffen, emulgatoren en andere additieven aan worden toegevoegd en
      • Die dan, na weer meerdere verwerkingsprocessen door te maken, resulteren in het ultrabewerkt eindproduct.
    • Al de additieven en verwerkingsprocessen hebben tot doel 
      • De zintuiglijke eigenschappen van minimaal bewerkte voedingsmiddelen na te bootsen (in een potje fruityoghurt zit dikwijls 0% fruit)
      • Ongewenste eigenschappen van het eindproduct (bijvoorbeeld beperkte houdbaarheid) te verhullen
      • De consument het gevoel te geven dat hij/ zij verslaafd is aan het "heerlijke" eindproduct
    • Enkele voorbeelden van ultrabewerkte voeding, waarvan sommige na detail analyse dus ongezonder zijn dan andere, zijn:  
      • Fast food maaltijden 
      • Chips, koekjes, cakes, chocolade, snoep, etc
      • Frisdranken en energy drinks
      • Ontbijtgranen, granen- en energierepen, etc
      • Industrieel brood
      • Kant-en-klare opwarmbare maaltijden
      • Instant soep, saus en noedels
      • Zuigelingenvoeding
      • Zoete yoghurts en desserts.
  • Het Britisch Medical Journal publiceerde op 9-Okt-2023 een samenvatting van 67 studies waarvan 48 studies meer dan 10 000 deelnemers omvatten en 17 studies meer dan 100 000 deelnemers. Deze studies toonden allemaal consistente slechtere gezondheidsresultaten aan, zoals
    • Obesitas
    • Diabetes type 2
    • Coronaire hartziekten waaronder hartkramp, hartinfarct, slagaderverkalking of afwijkingen in de kransslagaders 
    • Cerebrovasculaire aandoeningen zoals herseninfarct, hersenbloeding, vernauwing bloedvaten in de hersenen
    • Chronische nierziekten
    • Ziekte van Crohn
    • Ontstekingen van de dikke darm
    • Depressie en angst
    • Sterfte.
  • Michaël Sels, hoofddiëtist van het UZA verwijst naar een nieuwe studie gepubliceerd in het vakblad BMJ
    • Wetenschappers analyseerden 281 eerdere studies uit 36 landen 
    • Daaruit blijkt dat maar liefst 14% van de volwassenen en 12% van de kinderen hoog scoren op verslavingsverschijnselen voor ultrabewerkt voedsel.
    • De studie noemt ultrabewerkt voedsel mogelijk even verslavend als roken 
    • Deze verslaving werkt als volgt: "In ultrabewerkte voeding zit een combinatie van een aantal stoffen die deze ultrabewerkte zo aantrekkelijk maakt. Het maakt dopamine aan in onze hersenen waardoor we erg gelukkig worden als we het eten. Wanneer we snel nadien echter een dip krijgen gaan we opnieuw op zoek naar een shot dopamine en gaan we zo terug voor ultrabewerkte voeding kiezen. Elke keer gaat het verleidelijker en verleidelijker zijn om van die producten te kopen."
  • Één (van de vele) studies gepubliceerd in The Lancet, brengt nuance aan door te stellen dat de voorkeur in alle geval dient te worden gegeven aan verse of minimaal bewerkte voedingsmiddelen, maar dat niet álle ultrabewerkte voeding volledig dient vermeden te worden (bijvoorbeeld brood) op voorwaarde dat de ingrediënten gezond zijn.
  • In onze supermarkten vertegenwoordigt ultrabewerkte voeding op vandaag 80% van het voedselaanbod. Dit overweldigend aanbod van ultrabewerkte voeding in supermarkten bepaalt in sterke mate wat de consument op tafel zet én zijn/ haar gezondheid op langere termijn. 
  • Bijkomend:
    • De Nutri-score (van groene A naar rode E), die in verscheidene Europese landen geïmplementeerd is/ wordt, biedt enkel een rangschikking binnen een productcategorie. Bijvoorbeeld, een groene A of B score op een portie granola, chips of fruit in blik met toegevoegde suiker 
      • Betekent enkel dat betrokken granola, chips of fruit binnen de productcategorie goed scoort, maar
      • Betekent niet dat de betrokken granola, chips of fruit in blik gezonde voeding is.     
    • Deze ultrabewerkte voeding wordt dikwijls verkocht met labels als "gezond", "voedzaam", "milieuvriendelijk", "nuttig voor gewichtsverlies" ... 

 

Recente studies schetsen dit "gigantisch probleem" overduidelijk. Hieronder korte verwijzingen naar enkele van de vele studies:

  • University of Oxford (Mississippi US):
    • Deze recente studie door Oxford Academic (Journal of Nutricion) volgde niet minder dan 35 000 Amerikanen gedurende 13 jaar: 
      • Slechts 1 ‰ (dus 1 op 1000) van alle maaltijden voldeed aan de richtlijnen van de American Heart Association 
      • Zij concludeert: "Als je gezond wil eten moet jij (of iemand met wie je samen leeft) op zijn minst de basisprincipes van koken leren".
    • Zo'n alomvattende studie bestaat niet voor België en/ of Nederland, maar we kunnen er met bijna zekerheid van uitgaan dat
      • De Belgische en Nederlandse horeca beter zou scoren dan die Amerikaanse score van 1 op 1000
      • Maar, dat bij de overgrote meerderheid van Belgische en Nederlandse horeca op dit vlak nog heel veel ruimte voor verbetering is.
  • BBC: "What are we feeding our kids?" 
    • Deze goede BBC doumentaire van Dr van Tulleken
    • De focus ligt op obesitas bij kinderen, reeds lang een gigantisch probleem, maar waar toch geen verbetering in wordt gerealiseerd, integendeel. 
    • In deze documentaire vertelt hij wat de recentste wetenschappelijke ontwikkelingen zijn achter een nieuwe voedselcategorie die hierin een belangrijke rol speelt, nl "ultrabewerkte voeding". 
  • Wetenschappers raken stap voor stap overtuigd dat de negatieve gezondheidseffecten van ultrabewerkt voedsel
    • Niet enkel het gevolg zijn van de additieven
    • Maar ook van de verregaande bewerkingsprocessen. 
  • Een Australisch onderzoek, gepresenteerd op de 2023 conferentie van de European Society of Cardiology in Amsterdam:
    • Een onderzoek dat 15 jaar ruim 10 000 vrouwen van middelbare leeftijd volgde
    • Een onderzoek dat twee groepen vrouwen vergeleek, nl 
      • Vrouwen die gemiddeld 42% van hun voeding ultrabewerkt voedsel aten en
      • Vrouwen die gemiddeld 14% van hun voeding ultrabewerkt voedsel aten.
    • Een onderzoek dat concludeerde dat de groep die méér ultrabewerkt voedsel at +/- 33% méér kans had op problemen met hart en bloedvaten     
  • Een Chinees onderzoek, eveneens gepresenteerd op de 2023 conferentie van de European Society of Cardiology in Amsterdam:  
    • Een analyse van 10 onderzoeken met in totaal 325 000 deelnemers
    • Een analyse die concludeerde dat de deelnemers die méér ultrabewerkt voedsel aten 24% méér kans had op problemen met hart en bloedvaten       
  • Wat betreft de impact op mentale gezondheid, uit een analyse van 17 onderzoeken bleek dat eters van ultrabewerkt voedsel meer kans hadden op symptomen van angst en depressie dan degenen die zich niet overgaven aan ultrabewerkt voedsel:
    • Bepaalde vitamines en mineralen, zoals magnesium en vitamine B6, zijn belangrijk voor de geestelijke gezondheid.
    • Ook is het begrijpelijk dat obesitas tengevolge van het eten van junkfood je niet echt gelukkig maakt.
  • Uit een onderzoek in het British Medical Journal is gebleken dat
    • Personen die 4 porties ultrabewerkt voedsel per dag eten, in vergelijking met personen die weinig tot geen van deze voedingsmiddelen eten, een 62% hoger risico op overlijden hebben tengevolge van kanker, prikkelbare darm syndroom, obesitas en hoge bloeddruk 
    • Elke extra portie ultrabewerkt voedsel per dag het sterfterisico verhoogt met 18%.

 

In de wijnindustrie is er een gelijkaardige evolutie (beschreven in punt 1 van de blog "Wijntrends 2024"):

  • Groepen betrachten om de risico’s ten gevolge van de klimaatverandering maximaal uit hun business model te halen door bijvoorbeeld “reageerbuis”-wijnen te maken zonder echte druiven.
  • Dit met als uitgangspunt dat,
    • Als het mogelijk is om een door de mens gemaakte “hamburger” zonder rundvlees te maken,
    • Het ook mogelijk moet zijn om een door de mens gemaakte “wijn” zonder druiven te maken ...

 

DE REACTIE VAN DE ONGEDULDIGE CONSUMENT EN DE TALMENDE OVERHEID

De meeste diëtisten, artsen en wetenschappers zijn dan ook van mening dat het vervangen van ultrabewerkt voedsel door vers, volwaardig voedsel een van de slimste stappen is die je kunt zetten voor je fysieke én mentale gezondheid.

  • DE ONGEDULDIGE CONSUMENT:
    • Het probleem van ultrabewerkt voedsel is vooral een onderwerp waar wetenschappers zich zorgen over maken.  Het is (nog) geen hot topic bij influencers op sociale media. 
    • Bij de consument zien we echter wel reeds meerdere jaren een onmiskenbare trend om over te stappen naar gezondere en lijnvriendelijkere voeding, thuis én op restaurant. McKinsey definiëert dit trouwens als een van de meest consistente lange termijn voeding-trends ( "zie dit artikel"). 
    • Zulke veranderingen realiseren vraagt echter een zekere mate van discipline:
      • Plannen/ voornemens maken is "relatief" eenvoudig
      • Maar de uitvoering niet laten spaak lopen is natuurlijk véél moeilijker. In het bedrijfsleven wordt dit de "strategy to execution gap" genoemd.
  • DE TALMENDE OVERHEID:
    • Verscheidene landen (Canada en Brazilië waren de pioniers) hebben reeds wetgevende stappen genomen om de consumptie te reduceren van "ultrabewerkte voeding"
    • Enkele andere landen (Frankrijk was de pionier en Nederland volgt vanaf 2024) verplichten een vermelding op de verpakking dat het product ultrabewerkt voedsel is (een zwart randje rond een gekleurd cijfersymbool).
    • Europa (en de meeste individuele landen) nemen echter zeer weinig kordate actie, allicht tengevolge de invloed van de lobbyisten van de ultrabewerkte voedingsindustrie (honderden miljarden jaaromzet met superwinsten) die op een "voldoende overtuigende wijze" aangeven dat
      • De ultrabeserkte voedingsindustrie een belangrijke tewerkstelling biedt (honderden miljarden jaaromzet met, weliswaar minder relevant in de lobbying context,  superwinsten)
      • Er nog verder onderzoek moet gedaan worden naar de impact van ultrabewerkt voedsel 
      • Ultrabewerkte voeding ook inhoudt dat
        • De kostprijs voor de consument gereduceerd wordt (een grootschalig onderzoek voor de US dd october 2022 "bewees" dat ultrabewerkt voedsel 52% goedkoper was dan "minimaal bewerkt" voedsel), 
        • Het product makkelijker en sneller kan bereid worden,
        • De houdbaarheid verhoogd wordt
        • De voedselveiligheid verhoogd wordt
      • De nutri-score in feite "voldoende" zou moeten zijn
      • Etc.

 

DAAROM EEN e-BOOK

Vina Mundi wil zijn klanten hierin begeleiden door binnenkort een e-Book te publiceren met gemakkelijk toepasbare tips om gezond én lijnvriendelijk te eten. Immers, de missie van Vina Mundi is "Helping people enjoy wine", en dat omvat genieten van wijn in combinatie met gezonde en lijnvriendleijke gerechten.

1. DE METHODIEK

  • Gebaseerd op de verstandige combinatie van voedsel-ingrediënten die ieder op zichzelf in méér of mindere mate gezond en lijnvriendelijk zijn
  • Een 300-tal voedsel-ingrediënten krijgen een score:
    • Een score op vlak van gezondheid
      • Op basis van vakliteratuur
      • Bepaald door de mate waarin betrokken ingrediënt je gezondheid beïnvloedt. Niet minder dan 25 aspecten van invloed op je gezondheid worden meegenomen [o.a. botontkalking/ darmen/ dementie/ depressie/ diabetes/ gewicht/ hart & bloedvaten/ kanker/ lever/ ontstekingen (reuma/ ziekte van Crohn/ etc), ogen, ultrabewerkt voedsel,vitamines en Omega 3]
      • Een waardevolle tool voor iedereen die gezond wil eten 
    • Een score op vlak van lijnvriendelijkheid
      • Op basis van de glycemische index van de voedsel-ingrediënten
      • Sinds jaren tot nog steeds op vandaag, beschreven in tientallen zéér populaire boeken
      • Een bewezen effectieve aanpak van lijnvriendelijkheid (én indirect een effectieve aanpak van de fysieke en mentale gezondheidsrisico's tengevolge van gewichtstoename) 
    • Een extract met de samenvattende scores voor een 20-tal voedsel-ingrediënten is hieronder opgenomen:

                   

  • Met de kennis van deze methodiek kan je dan beslissen in welke mate je de methodiek wenst toe te passen
    • Maximale focus op gezonde voeding, bijv wanneer je bepaalde gezondheidsrisico's (zoals hart- en vaatziektes of kanker) wil minimaliseren   
    • Maximale focus op lijnvriendelijkheid, bijv indien je op korte tijd een maximale reductie van je gewicht wil realiseren  
    • Maximale focus zowel op gezonde voeding als op lijnvriendelijke voeding
    • Maar, voor de meeste personen is een iets minder strenge toepassing van deze methodiek (met af en toe een kleine of grotere zonde ...) aan te bevelen, bijvoorbeeld
      • Wél kroketjes bij kreeft met een roomsausje, tomaat en prei
      • Maar geen kroketjes in de dagdagelijkse gerechtjes.  

2. HEERLIJKE RECEPTEN DIE ZOWEL GEZOND ALS LIJNVRIENDELIJK ZIJN

3. EEN AANPAK WAARMEE JE DEZE METHODIEK RELATIEF EENVOUDIG KAN OMZETTEN IN EEN GEWOONTE/ AUTOMATISME 

  • We weten allemaal 
    • Dat het "relatief" eenvoudig is om mooie voornemens te maken,
    • Maar dat het meestal véél moelijker is om de uitvoering niet te laten spaak lopen 
  • Daarom omvat deze e-Book ook een relatief eenvoudige maar zeer effectieve aanpak om ervoor te zorgen dit alles een "automatisme" wordt.  

 

EVENTUEEL MÉT EEN PERSOONLIJKE BEGELEIDING 

 

Zie hier de link naar deze e-Book (die binnenkort zal beschikbaar zijn).

Als je deze e-Book niet wil missen en je graag een persoonlijk bericht krijgt wanneer de e-Book beschikbaar is, gebruik dan deze link.